吳天羅,雲林縣土庫人,人稱「天羅師」。15歲kin歌á戲班學戲,24歲拜師學藝,創立「旭陽車鼓劇團」,走唱1甲子。歌舞小戲、唸歌等說唱藝術是伊siōng gâu--ê,koh自編自彈自唱歌á史詩,親像《台灣四百年》、《憨未醒》等,語言活跳,唸歌技巧精練,對台灣民俗文化貢獻tsiâⁿ大,bat得民俗藝術終身成就獎。
吳天羅,雲林縣土庫人,人稱「天羅師」。15歲跟歌仔戲班學戲,24歲拜師學藝,創立「旭陽車鼓劇團」,走唱一甲子。擅長歌舞小戲、唸歌等說唱藝術,又自編自彈自唱歌仔史詩,如《台灣四百年》、《憨未醒》等,語言活跳,唸歌技巧精練,對台灣民俗文化貢獻很大,曾獲民俗藝術終身成就獎。
列位先生我總請,
姓吳號做天羅我ê名,
我講ê話lóng mā全有影,
請恁靜靜tsim-tsiok來聽。
先請前輩老á伯,
Jī請各位少年家,
來聽台灣ê經過,
全都是事實ê問題。
來聽台灣ê故事,
全to是事m̄是虛,
Kui-tsām來聽tsiâⁿ趣味,
bē-su hō͘ 你看戲看kui pîⁿ。
台灣是咱ê寶島,
原早hit-lō pêⁿ-iûⁿ全to是草埔,
出入全部行小路,
路邊全是菅草á林投 ô͘ 。
講起台灣khah早大擾亂,
Hit-tsūn島內koh全tsi̍t-kuá紅毛番,
Hit tsām tú-á荷蘭來tī leh管,
鄭成功tsiah來phah台灣。
趕走荷蘭是鄭成功,
保持tsit-ê大明國不亡,
廈門海面tsū-án浮銅kòng,
直接tio̍h來phah死清朝王。…
楊秀卿,台北縣新店屈尺人,細漢to̍h tsheⁿ-mê,10歲sī大人kā伊送hō͘ 歌á仙收養,kin養姊學歌á調,13歲開始sì-kè流浪走唱過日,一生傳承唸歌藝術,唸歌曲牌phong-phài、技巧精練,bat得著薪傳獎、民俗藝術終身成就獎,是國寶級𧂭唸歌藝人,2007年得著第11屆「國家文藝獎」。
楊秀卿,台北縣新店屈尺人,從小失明,10歲時生父將其送給賣唱人家收養,與養姊學歌仔調,13歲開始四處流浪走唱,一生傳承唸歌藝術,唸歌曲牌豐富、技巧精湛,曾獲薪傳獎、民俗藝術終身成就獎,為國寶級唸歌藝人,2007年榮獲第11屆「國家文藝獎」。
He是kua清á朝一故代, 編出一歌hō͘ 恁知,
台灣ê故事你若bueh了解,創造tsit-ê火車行出來。
新造火車行鐵枝, 無跤會走mā真正稀奇,
欽差用謀來想計智,百姓tsit-ê聞名siàu念伊,
聞名siàu念伊。
萬般心神用tsi̍t thàng, 創造火車bueh載人,
就看日子bueh興工, 各地路站tsiah設票房。
當時火車叫客án-ne欠水螺, beh放盡pōng to̍h ài添火,
大甲溪中造難過,tshuē無賢人thang收尾。
Kóng欽差告老tńg家中, 害伊手尾唐景崧,
咱台灣千軍萬馬將, 無疑反背koh心奸雄。
鴻章東洋去通日本, bueh tsing滿州光緒君,
在伊leh phah算koh一半穩, 望bueh hit-ê江山kap伊來對半分。
說到京城李鴻章, 奸臣想計koh心肝真hiông,
無想伊本身在朝做宰相, 何用kap伊來去通商。
鴻章tshuàn想奸臣計, 去通日本來phah高麗,
假意上殿去奏皇帝, 五路ê港口koh伊盡pé。
奸臣毒心李鴻章, tsím-á假sian去奏皇上,
Tsit-ê港口tio̍h ài來pé守, 光緒lia̍h話應鴻章,
由你主意是免tsham-siông。
呂柳仙,本名呂石柳,台北縣人,是1 ê 江湖賣藥 á ê tsheⁿ-mê 藝人,拜師汪思明,是台灣唸歌藝人--nih,唱片灌音siōng tsē--ê,呂柳仙唸歌感情phong-phài,siōng gâu--ê是〈江湖調〉,伊唸歌ê形式保留「唱khah tiōng講」ê 傳統方式。
呂柳仙,本名呂石柳,台北縣人,是位江湖賣藥盲藝人,師承汪思明,是台灣唸歌藝人中,唱片錄音最多的一位,呂柳仙唸歌深富感情,最擅〈江湖調〉,他的唸歌形式保留「唱重於說」的傳統方式。
本境城隍kap土地,做好做pháiⁿ先知機,
土地若知beh繳旨,kám to̍h交hō͘ 善惡司。
有人做惡講做善,守善犯惡簿tio̍h掀,
黑無雙差kuāⁿ鐵鍊,tit-beh liáh來地獄受khó͘ -liân。
黑白無常烏白面,暗查察司kah tsing-sîn,
判官小鬼行tàu-tīn,tit-beh查斷陽間盡忠民。
十八地獄分善惡,勸恁m̄-thang做惡毒,
好心好hīng天送福,pháiⁿ心終世tio̍h勞碌。
牛頭馬面二將軍,iá有日夜siang-tiûⁿ-sûn,
凌霄寶殿問一睏,東獄善惡koh再分。
十殿閻君罰罪嚴,好心好hīng再加添,
陰間定數buē走閃,好--ê無人敢犯嫌。
威靈顯赫酆都帝,馬面將軍手來gia̍h釵,
善惡查察若詳細,beh除pháiⁿ心kui千ê。
威靈顯赫你若問清楚,做pháiⁿ毒心罪難逃,
To̍h koh灶君面前先畫號,lia̍h來十殿見閻羅。
● 彰化市中山國小2年3班gín-á兄姊(小朋友)唸謠(曹芬敏小姐提供).
● 採 錄:曹芬敏小姐
● 採錄時間:2008年3月
● 採錄地點:彰化市中山國小2年3班教室。
(詞:林美雪小姐提供) 火金姑來食茶,
茶燒燒,買kin-tsio,
Kin-tsio冷冷,買lîng-gíng,
Lîng-gíng無肉,買豬肉,
豬肉油油,買豆油,
豆油kiâm-kiâm,買李kiâm,
李kiâm suiⁿ-suiⁿ,買kha-tshuiⁿ,
Kha-tshuiⁿ臭臭,放大炮,
大炮我m̄驚,細炮我真驚,
Gín-á兄,tiām-tiām聽,
阿舅講古hō͘ 你聽,
Pu̍t--tsi̍t-ē,pu̍t--tsi̍t-ē,真好聽。
西北雨,直直落,
Tsit-á魚,
beh tshuā bó͘ ,
ko͘ -tai兄,phah鑼鼓,
Hm̂人婆--a,塗sat嫂,
日頭暗,tshuē無路,
趕緊來,火金姑,
做好心,來tshiō路,
西北雨,直直落。
西北雨,直直落,
白鴒鷥,來趕路,
盤山嶺,過山河,
Tshuē無siū,pua̍h tsi̍t tó,
日頭暗,beh tsuáⁿ好?
土地公,土地婆,
做好心,來tshuā路,
西北雨,直直落。
It--ê pōng米phang,
Jī--ê炒韭菜,
Saⁿ--ê
tshiâng-tshiâng-kún,
Sì--ê炒米粉,
Gō͘ --ê gō͘ 將軍,
La̍k--ê做囝孫,
Tshit--ê分tsi̍t半,
(你tsi̍t半,我tsi̍t半,無夠看,無夠看。)
Peh--ê peh羅山,
Káu--ê káu嬸婆,
Tsa̍p--ê lòng大鑼,
Tsa̍p-it--ê pûn鼓吹,
Tsa̍p-jī--ê賣豆花,
(豆花tshia倒tàⁿ,西瓜nn̄g角半。)
Tsa̍p-saⁿ--ê thîn汽水,
Tsa̍p-sì--ê真iau鬼,
Tsa̍p-gō͘ --ê燒火炭,
Tsa̍p-la̍k--ê m̄敢看,
(M̄敢看!M̄敢看!)
Tsa̍p-tshit--ê走去看,
Tsa̍p-peh--ê燒tsi̍t半,
Tsa̍p-káu--ê so紅圓,
Jī-tsa̍p--ê thàn大錢。
手gia̍h鐵釘釘大柱,
無疑àu柴釘buē tiâu,
想bueh kah哥盡心妙,
無疑hō͘ 哥你先hiau。
我娘生做bái kah老,
面肉khioh-kíng幾十溝,
Hō͘ -sîn heh--落全m̄走,
有時nge̍h tióh kui碗頭。
有心phah石石tsiâⁿ磚,
有心開林林tsiâⁿ園,
Bueh去娘厝m̄驚遠,
暗頭行到bueh天光。
地下透風起塗粉,
天頂落雨起烏雲,
為娘掛吊心頭悶,
飯(puīⁿ)來bē食ám bē吞。
手gia̍h柴刀bueh剉楓(puiⁿ),
楓á剉倒心黃黃(uîⁿ),
我娘離君路頭遠(huīⁿ),
叫嫂心頭m̄ tio̍h酸(suiⁿ)。
● 採錄時間:2005年6月到8月。
● 採錄地點:雙溪鄉Tuā-pêⁿ (泰平村)。
思想起,祖先堅心過台灣,
也m̄知台灣生做tsit-ê sám-mi̍h款。
思想起,海水kài深to̍h 來反烏,
Tī海山teh浮phioh你心肝苦。
思想起,烏水bueh過幾重心khah會清,
Tú tio̍h風颱teh ká大湧,
Uî ê leh taⁿ頭taⁿ來看天頂,
Iá uî ê leh想án-ne teh問神明。
思想起,神明保佑祖先來,
海底千萬m̄-thang來做風颱,
台灣後來好所在,
經過三百年後tsiâu-tsiâu知。
陳達,屏東縣恆春人,有「民謠宗師」ê稱號,是1位有名ê台灣民間歌手,歌聲滄桑,歌詞tsiâⁿ有詩境,配月琴ta唱ê感情tsìok phong-phài,tī 70年代伊ê歌聲轟動台灣,koh ē-hiáu即景生情自編自彈自唱,是恆春民謠ê重要藝師。
【華語】
陳達,屏東縣恆春人,有「民謠宗師」之稱,是位知名的台灣民間歌手,歌聲蒼涼,歌詞富有詩境,加上搭配月琴清唱的情感十分豐富,70年代其歌聲曾風靡台灣,更能即景生情自編自彈自唱,為恆春民謠重要藝師。
第一艱苦斧頭刀,
第二艱苦籃thīn索,
是阮窮父來sàn母,
上山落嶺無奈何。
第一煩惱家內sàn,
第二煩惱囝細漢,
山窮海竭無tiàng thàn,
Tuè人過日真困難。
朱丁順,屏東縣恆春人,一生傳唱恆春民謠,牽sai-á無數,是恆春半島社區文化營造ê重要民間藝師,伊kā生活體驗kap各種民謠曲調結合,koh自篇歌詞kap「恆春小 調」,歌聲充滿滄桑,是恆春地區民謠彈唱ê高手,專輯bat入圍金曲獎,是1位國寶級薪傳獎民族藝師。
【華語】
朱丁順,屏東縣恆春人,一生傳唱恆春民謠,桃李滿天下,是恆春半島社區文化營造重要民間藝師,將生活體驗與各種民謠曲調結合,又自篇歌詞及「恆春小調」,歌聲充滿滄桑,是恆春地區民謠彈唱高手,專輯曾入圍金曲獎,是位國寶級薪傳獎民族藝師。
1936,陳達儒作詞,蘇桐作曲,勝利唱片公司發行。(黃士豪先生提供)
1955,林天來作詞,許石作曲,月玲唱,女王唱片發行。(黃士豪先生提供)
1940,李臨秋作詞,姚讚福作曲,純純唱,日東唱片發行(愛國流行歌)。(黃士豪先生提供)
1932,詹天馬作詞,王雲峰作曲,純純唱,古倫美亞唱片發行。(黃士豪先生提供)
1914年Nipponophone(日本蓄音器商會)公司發行,是現此時出土的曲盤--nih,台灣人siōng早(最早)的台語灌音。(黃士豪先生提供)